Uitnodiging Open Monumentendag op zaterdag 10 september 2016

Op 10 en 11 september van dit jaar worden in Nederland weer de open monumentendagen gehouden. Het landelijk thema is deze keer ‘Iconen en Symbolen’. De Cultuurhistorische Commissie doet dit jaar weer mee en organiseert één open monumentendag in Maarsbergen op zaterdag 10 september 2016 van 10.00 tot 16.00 uur. Bij de interpretatie van het thema hebben we ons als CHC verdiept in de heraldische wapens die in Maarn en Maarsbergen te vinden zijn. Huize Maarsbergen heeft van oudsher een wapen en het wapen van de gemeente Maarn is daar op geïnspireerd. Hoewel op zichzelf interessant vonden we dit toch wat te mager om een hele dag aan te wijden en zochten we naar een zinvolle verbreding van het onderwerp.

Iconen van Maarsbergen.

Wie en wat zou je nu als echte ‘iconen’ van Maarsbergen kunnen zien? We kwamen uit op de Dorpskerk en Huize Maarsbergen, twee rijksmonumenten. Er is een duidelijk verband tussen die twee. Maarsbergen heeft de dorpskerk namelijk te danken aan de familie Du Bois. In 1804 kocht Jan Andries du Bois (1777-1848) de ‘Here Huijzinge en Buijtenplaatsche genaamd Maarsbergen’ met de nodige grond, huizen, hofsteden en verdere vaste goederen daar omheen. Hij werd daarmee de belangrijkste grootgrondbezitter van Maarsbergen. Hij functioneerde ook als schout en burgemeester van Maarn en Maarsbergen. Je zou ook Jan Andries du Bois zélf als een ‘icoon’ van Maarsbergen kunnen beschouwen, die jarenlang grote invloed heeft gehad op de gang van zaken en het aanzien van Maarsbergen. Als thema voor de open monumentendag in Maarsbergen hebben we daarom gekozen voor ‘De familie Du Bois in Maarsbergen’. Wat heeft deze familie betekend voor Maarsbergen? Welke sporen zijn hiervan nog zichtbaar? Hiernaast het portret van Jan Andries du Bois zoals het tot op heden in de Dorpskerk van Maarsbergen te zien is

De Dorpskerk.

In het kader van deze open monumentendag spelen twee rijksmonumenten een rol. Allereerst de dorpskerk van Maarsbergen die op initiatief Aalt en Geertruida, kinderen van Jan Andries, is gefinancierd en gebouwd. Hiernaast een afbeelding van de kerk van vóór 1934, voordat de uientoren geplaatst werd.
De eerste steen is op 19 september 1883 door Geertruida gelegd. In de consistoriekamer hangt een portret van Jan Andries du Bois. Aalt en Geertruida du Bois werden bijgezet in een grafkelder onder de kerk, afgesloten door twee grafstenen die achter een hek tegen de buitenmuur te zien zijn.
De bouw van de kerk in Maarsbergen heeft in hoge mate bijgedragen aan de kernvorming van het dorp. Het zwaartepunt van het dorp schoof hierdoor op van Huize Maarsbergen en de buurt daar omheen naar de huidige plaats.

De kerk zal op 10-9-2016 van 10.00 tot 16.00 uur opengesteld zijn voor het publiek. Binnen kunt u het authentieke interieur bezichtigen en genieten van orgelspel.
In het Gebouwtje achter de kerk is een doorlopende presentatie te zien over de familie Du Bois in Maarsbergen. Daarnaast zal er een postertentoonstelling te zien zijn over historisch Maarsbergen.
Het speciaal voor deze gelegenheid geproduceerde boekje ‘De familie Du Bois in Maarsbergen’ is er te koop voor € 6.

Huize Maarsbergen.

Aan het begin van de twaalfde eeuw schonken ridder Folculdus en zijn vrouw Bescela van Someren al hun bezittingen, waaronder het grootste deel van Maarsbergen, aan de kloosterorde van de Norbertijnen. Maarsbergen werd daarna een proosdij van de abdij van Berne met het doel inkomsten te genereren. Het bijbehorende Proosdijhuis Maarsbergen was de voorganger van het huidige Huize Maarsbergen. Na de hervorming confisqueerden de Staten van Holland de proosdij, die in 1656 werd verkocht aan Samuel de Marez en Margaretha Trip. Samuel de Marez overleed in 1717 en er volgde een reeks van eigenaren die het kasteel relatief kort in bezit hadden. In 1804 kocht Jan Andries het kasteel en een aantal boerderijen er omheen. Hij voerde grote veranderingen door aan het huis en bijgebouwen. Zie de afbeelding hieronder waarin het gebouw een neogotisch uiterlijk heeft.

Het terrein rond Huize Maarsbergen zal op zaterdag
10 september 2016 van 10.00 tot 16.00 uur beperkt opengesteld zijn voor het publiek. De theetuin bij de oranjerie is speciaal voor deze gelegenheid geopend.
Van daaruit kunt u onder leiding van een ervaren gids een rondwandeling van ongeveer een half uur maken over het terrein. Hierbij komt u langs het koetshuis en Huize Maarsbergen zélf. De gids zal vooral ingaan op nog zichtbare invloeden van de familie Du Bois. Bij hem kunt u natuurlijk ook al uw vragen kwijt!

De familie Du Bois in Maarsbergen.

Speciaal ter gelegenheid van de aankomende open monumentendag schreef David Vroon een monografie genaamd ‘De familie Du Bois in Maarsbergen (1804-1882)’. David weet veel van de geschiedenis van Huize en Landgoed Maarsbergen en alles wat daar bij hoort. Hij schreef eerder al mee aan de publicaties ‘De historische Buitenplaats Maarsbergen’ en ‘Boerenbouw op Herengoed’, door de CHC geproduceerd ter gelegenheid van de open monumentendagen in 1999 en 2003. Deze zijn te lezen op website van MMN. In 2012 schreef hij een monografie getiteld ‘De Heerlijkheid van Maarsbergen’ ter gelegenheid van de open monumenten dag van dat jaar. Aan deze reeks van monografiën wordt nu dus weer een deel toegevoegd. In het binnenkort te verschijnen nieuwe deel geeft David Vroon eerst een korte inleiding over de geschiedenis van Huize en Landgoed Maarsbergen en behandelt hij vervolgens de aankoop van het landgoed in 1804. Hierna geeft de schrijver een levendig en gedetailleerd beeld van de patriciersfamilie Du Bois. Heel bijzonder is de beschrijving van de verhouding van Jan Andries du Bois met het dienstmeisje Gijsbertje van Harskamp en de gevolgen daarvan. In de resterende twee hoofdstukken worden de veranderingen op het landgoed en de thans nog zichtbare sporen van de familie Du Bois behandeld. In het boekje zijn door David vele resultaten van recent historisch onderzoek verwerkt. Het rijk geïllustreerde boekwerkje zal tijdens de open monumentendag verkrijgbaar zijn voor de introductieprijs van € 6.