Beheer van de buitenruimte
Is het een beweging die tot stand komt vanuit tekortschietend beleid? Of is het een diepere wens om de meerwaarden van natuur en cultuur duidelijk zichtbaar te maken? De uitgesproken wens van de gemeente Utrechtse Heuvelrug om het kapvergunningstelsel drastisch uit te hollen is zeker een katalysator.
Zonder dat er ooit een waarde-inventarisatie is uitgevoerd gaat geld in toenemende mate een rol spelen in het beheren van onze buitenruimte. Voorafgaand aan nieuw beleid dienen de juiste stappen doorlopen te zijn en juist deze belangrijke stappen zijn op het gebied van bomen onvoldoende zichtbaar gemaakt.
Monumentale bomen
De vereniging Maarn-Maarsbergen Natuurlijk (MMN) heeft het behouden, dan wel versterken van de buitenruimten in de dorpskernen Maarn, Maarsbergen en Valkenheide in haar doelstelling opgenomen. Het is gebruikelijk dat een gemeente een lijst van monumentale bomen heeft en deze met hand en tand verdedigt, omdat het behouden hiervan grote waarden heeft voor het inzichtelijk houden van onze cultuurhistorie.
Een veel voorkomend probleem is dat de term monumentale boom te pas en te onpas wordt toegepast. Niet alleen door onwetende burgers, maar ook door professionals en beleidsmakers. Het ontbreken van een monumentale bomenlijst is dan ook gevaarlijk, wanneer er alleen maar beleid wordt ontwikkeld op basis van persoonlijke argumenten.
Een bomenlijst van MMN
Het ontwikkelen van een monumentale bomenlijst door MMN zou op hoog nivo een welkome aanvulling zijn. Echter: de doelstelling en ambitie van MMN gaan verder. Want de praktijk laat een andere behoefte zien dan de monumentale bomenlijst. De monumentale benadering laat onvoldoende ruimte voor het waarderen van bomen op zaken als: schoonheid, geur, het verhaal, de herfstkleur, enz. Het opstellen van een bomenlijst door bijvoorbeeld een dendroloog en door een kunstenaar zal niet veel overlap geven. En toch zullen alle bomen even waardevol zijn. MMN wil iedereen de ruimte geven om bomen of boomstructuren aan te merken als waardevol. Van waarde zijn niet alleen solitaire bomen, maar ook de relatie van de boom met haar omgeving in de breedste zin van het woord. Deze relatie kan samengaan met groen (lanen, boomgroepen, singels) maar ook met rood (stijlkenmerk van een tijdsbeeld, bijvoorbeeld in de Maarnse wijk Tuindorp).
Waardevolle bomen
MMN wil iedereen een platform geven om op een laagdrempelige manier zichtbaar te maken dat bomen waardevol zijn en wil daarbij de ruimte creëren om hier buiten het wettelijke en meetbare stramien invulling aan te geven. De boom en zijn verhaal staan centraal in deze inventarisatie. Om deze lijst werkelijk tot stand te laten komen zijn we al druk bezig onder andere met een reeks testgevallen en een stukje techniek om de bomen mooi te laten zien. Nog even geduld!
door: Eline Kuijper, Coosje Bakker, Gijs van Roekel en Richard Zweekhorst