Sinds het begin van dit jaar ben ik vrijwel iedere dinsdagmiddag te vinden in het Streekarchief Kromme-Rijngebied en Utrechtse Heuvelrug dat gevestigd is in het gemeentehuis van Wijk bij Duurstede. Hier is het archief van de voormalige gemeente Maarn terechtgekomen. In dit archief bevonden zich enige tientallen archiefdozen met daarin honderden foto's en krantenknipsels. En daar ben ik nu als vrijwilliger mee bezig.
Van enige ordening en beschrijving van het beeldmateriaal was nauwelijks sprake. Vele foto's waren ongedateerd en wie of wat er precies op stond was voor de mensen van het archief een raadsel. Je zit dus met een berg prachtig materiaal die niet publiek toegankelijk is. En om dat laatste gaat het toch eigenlijk bij een archief. De vraag was dus: hoe maken we deze beeldcollectie, liefst ook via het internet, optimaal toegankelijk voor het publiek?
 |
| Hier een voorbeeld van een foto uit het archief. Het gaat om de leerlingen en onderwijzers van de lagere school in Maarsbergen in 1950. Wie staan hier allemaal op? Om dat te weten moet je eigenlijk in Maarsbergen geboren zijn. Rien Pater van de Cultuurhistorische Commissie van MMN is zo iemand en inmiddels heeft hij bijna alle namen. |
In enkele besprekingen vorig jaar van leden van de CHC met het hoofd van het archief Ria van der Eerden is dit probleem besproken en hebben wij onze medewerking toegezegd. Kennis van mensen, dingen en gebeurtenissen van Maarn en Maarsbergen door de tijd heen zijn cruciaal bij het beschrijving van het beeldmateriaal en die kennis kunnen wij leveren. Het vervolgens gedefinieerde project bestaat uit viertal fasen.
1. Classificatie van het beeldmateriaal.
Eerst wordt van de grote berg aan materiaal de ansichtkaarten, de luchtfoto's en de documentatie zoals bijvoorbeeld krantenknipsels afgesplitst. Je houdt daarna nog de 'echte' foto's over. De drie afgesplitste verzamelingen worden op zichzelf verder geordend. De berg die je daarna nog overhoudt bevat voornamelijk foto’s en negatieven. Eventuele duplicaten en foto’s van andere gemeenten gaan er ook uit.
Vervolgens wordt de overgebleven verzameling foto’s verdeeld in de hoofdcategorieën: Plaatsen, Personen, Gebeurtenissen en Instellingen. Deze verzamelingen worden dan weer verder onderverdeeld in subcategorieën. Met deze fase ben ik vanaf het begin van dit jaar iedere dinsdagmiddag bezig. Je hoeft geen medelijden te hebben, want het is heel leuk werk. Je wordt door de medewerkers van het archief in de watten gelegd en leert veel van ze. Je ontmoet heel aparte mensen van andere historische verenigingen en leert ook je eigen dorp steeds beter kennen.
Bij het uitkomen van deze Modderkoning hoop ik deze eerste fase afgesloten te hebben. Het resultaat is een rij van ongeveer twintig fotoalbums waarin je al veel gerichter kunt gaan zoeken en kijken.
2. Nummeren en scannen.
De volgende fase houdt in dat alle foto’s volgens een standaardsysteem genummerd worden. Hierna worden de foto’s ingescand en hebben we dus een systematisch genummerde en gedigitaliseerde collectie van digitale beelden. Dit werk wordt door het archief uitbesteed aan een hierin gespecialiseerd bedrijf.
3. Systematisch beschrijven.
Dan komt het grote werk van het beschrijven van de foto's. Gedetailleerde kennis van Maarn en Maarsbergen is hierbij noodzakelijk en dus is de CHC weer aan zet. De gedigitaliseerde foto’s worden stuk voor stuk systematisch beschreven volgens een standaard sjabloon. Allereerst gaat dit over de foto zélf, denk bijvoorbeeld aan maten, datum opname, fotograaf, opdrachtgever, eigenaar. En natuurlijk gaat het ook over de inhoud van het beeld. Welke personen staan er op? Om welk gebouw, straat of gebied gaat het? Welk feest of plechtigheid is hier vastgelegd?
Bij deze inhoudelijke beschrijving worden sleutelwoorden gedefinieerd die het zoeken straks moeten gaan vergemakkelijken. De beschrijving wordt via het nummer aan de foto gekoppeld. Deze klus kan in principe ook buiten het archief gedaan worden, we krijgen dan cd's met scans mee. Voor dit werk hopen we in de toekomst een beroep te kunnen gaan doen op personen die Maarn en Maarsbergen goed kennen!
4. Opzet beeldbank.
In deze laatste fase worden de beelden met beschrijving opgenomen in een digitale beeldbank. Het publiek kan dan in het archief en later wellicht ook via het internet gaan zoeken en kijken. Over de precieze invulling hiervan wordt nog door de mensen van het het archief nagedacht. Er zal goede software gekozen moeten worden en daarna is het nog een hele klus om de nieuwe beeldbank operationeel te krijgen.
En daar is het de CHC en het Archief in Wijk bij Duurstede uiteindelijk om te doen! Het uitgangspunt was een ontoegankelijke, ongeordende en fragmentarisch beschreven stapel beeldmateriaal waarin zoeken onbegonnen werk was. Op termijn hopen we in goede samenwerking zover te komen dat iedereen die belangstelling heeft op eenvoudige en gebruikersvriendelijke wijze digitaal kan zoeken naar beelden in de collectie Maarn-Maarsbergen. Om ze vervolgens op aantrekkelijke wijze en goed beschreven gepresenteerd te krijgen …
door: Gijs van Roekel
