Bij Landschap Erfgoed Utrecht loopt een project voor ringslangen en kamsalamanders. In het kader daarvan zijn er poelen gemaakt, poelen geschoond en sloten uitgediept. Ook zijn er bij een aantal landgoederen broedhopen voor ringslangen gemaakt. In Maarsbergen en Woudenberg ongeveer tien stuks. Niet overal was dat succesvol en daar hebben wij weer van geleerd.
Bij controle van de broedhopen in het najaar bleek de broedhoop in de Zanderij bij Maarn een van de grootste succesnummers. Er waren zes nestjes van ongeveer dertig eitjes gelegd in de broedhoop. Zie de foto hiernaast. Dat betekent dat zes ringslangen de broedende en stinkende hoop enorm gewaardeerd hebben. Met als gevolg dat er hier meer dan 200 eitjes uit zijn gekomen. Dit is een groot succes en een stimulans voor de populatie in De Zanderij.
Hoewel de populatie van ringslangen in De Zanderij er van gaat profiteren, blijft het natuurlijk toch een geïsoleerde populatie. Het is bijzonder te noemen dat een dergelijk gebied, gelegen in hoge en droge bossen, ooit is gevonden door ringslangen. Het voorkomen van de ringslang in De Zanderij was altijd al wat onzeker. Er kwamen wel meldingen van het recreatieterrein Stameren boven op de berg, eigenlijk een heel vreemde locatie om ringslangen aan te treffen. Waarschijnlijk is dit ook alleen mogelijk geweest in relatie met het aanwezige leefgebied in De Zanderij. De reden dat de ringslangen vaak gezien werden bij Stameren heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat De Zanderij niet voldoende mogelijkheden bood voor de afzet van eieren van de ringslang. Het moge duidelijk zijn dat de gemaakte broedhoop juist hier dus bijzonder van pas kwam, in een gebied waar ringslangen wel voorkwamen, maar zich vanwege de te steriele zanderige omgeving tot nu toe niet op grote schaal konden voortplanten.
Niet overal is het succes zo groot geweest. Een aantal broedhopen is te droog geweest, zodat het broedproces niet voldoende op gang kwam. Volgens deskundigen kunnen hoogzwangere ringslang vrouwtjes de geur van rottend en broedend materiaal niet weerstaan. De aanwezige ringslangen kunnen met deze broedhopen op grote afstand verleid worden om eitjes te komen leggen. En zo blijkt het ook te werken in de praktijk
Als er voldoende water aanwezig is in het leefgebied dan moeten er mogelijkheden zijn voor ringslangen. Een geschikt gebied voor ringslangen zou bijvoorbeeld landgoed Het Kombos kunnen zijn, waar ook een broedhoop werd opgericht, helaas zonder succes. Achteraf kunnen we nu zeggen dat veel broedhopen te droog waren en niet hebben gewerkt zoals gehoopt werd. Met wat we nu geleerd hebben zal het in 2010 hopelijk beter gaan.
door: Cees van Lambalgen
