Dat is een hele mond vol en ik ga een poging wagen u uit te leggen waarom dit dossier momenteel boven aan onze aandachtslijst staat.
(Dit artikel is mede ter inleiding op de bijeenkomst van 15 december aanstaande in het Dorpshuis zie de uitnodiging: Lezing en Discussie over: 'Ondertunneling spoor' en 'Groenstructuurplan' )
Een Groenstructuurplan of beter een Groenstructuurvisie is een rapport waarin omschreven staat hoe we de komende twintig jaar met onze groene dorpskernen omgaan en hoe de gemeente het specifieke eigen karakter van de gemeentelijke dorpskernen wil behouden, dan wel versterken. Dat lijkt simpel, we gaan gras maaien en onkruid schoffelen. Als het groenvak zo simpel zou zijn dan het zou het wel erg saai worden.
In een zogenaamd Groenstructuurplan staan de volgende zaken beschreven:
- Waardering van oude en nieuwe structuren binnen de afzonderlijke dorpskernen.
- De visie op wat men hiermee zou moeten doen.
- Uitvoeringsplan, hoe moet het gebeuren en waar komen de centjes vandaan.
Hoe simpel dit ook lijkt, het plan is van groot belang, omdat hierop zal worden teruggevallen bij bezwaren of zienswijzen. Het plan zal dus het uitgangspunt voor het gemeentelijk beleid gaan vormen. En als het is goedgekeurd door B&W en de gemeenteraad, dan is het staand beleid geworden waaraan alles inhoudelijk getoetst kan en zal worden.
Is er nu dan geen duidelijk gemeentelijk beleid?
Het antwoord is … Nee! Onze heringedeelde gemeente is zich nu al zeven jaar aan het oriënteren in de dorpskernen over wat daar allemaal speelt. Dat blijkt wel uit de vele informele vragen die MMN de afgelopen jaren van de ambtenaren heeft gekregen. Wij zijn immers een partij waarvan geacht mag worden dat we kennis hebben van de geldende waarden in onze kernen als het gaat om cultuur en natuur. Echter: het aantal inhoudelijke informatieve vragen van de gemeente aan MMN blijft steken op NUL.
Heeft onze gemeente de afgelopen zeven jaar dan gewoon maar wat gedaan?
Het antwoord is … Ja! Ik schat dat een groot deel van de ambtenaren, die het groenbeleid voor Maarsbergen en Maarn ontwikkelen en uitvoeren, nog steeds niet goed de weg weet in onze dorpen. Ook nu nog, wanneer wij afspraken met ambtenaren maken heeft men meestal geen idee waar we afspreken, laat staan wat er op die plek aan de hand is. De insteek van MMN blijft pro-actief, wat wil zeggen dat we iedere keer weer het voordeel van de twijfel geven in de hoop dat het proces of project zorgvuldig zal verlopen. Daarbij de kanttekening dat we wel pro-actief zijn maar zeker niet naïef. Bij deze Groenstructuurvisie was ik er al heel snel uit.
Dit 130 pagina’s tellende rapport is zwaar beneden de maat en kan wat mij betreft linea recta de prullenbak in. Binnen 5 minuten deze conclusie trekken… is dat dan wel zorgvuldig mijnheer de voorzitter van MMN? Ik moet u hierbij opbiechten dat mijn eerste, overigens een stuk korter, artikel voor deze Modderkoning, door mijn medebestuursleden is verworpen: 'Richard, mooi geschreven maar hier snappen mensen geen snars van!' Nu weet ik dat de reden hiervoor is dat mijn dagelijks werk voor een groot deel bestaat uit het lezen, dan wel schrijven, van waardering en visievorming in het (historische) groene vakgebied. Dit is wat ik doe en waar ik onder andere mijn dagelijkse boterham mee verdien.
Aan dit rapport ontbreekt het een en ander en het bevat vele onjuistheden. Een paar voorbeelden:
- Ontbrekende bronvermeldingen bij historische waarderingen en aannames.
- Ontbrekende foto’s van bestaande situaties of streefbeelden.
- Een ontbrekend colofon met namen van auteurs en betrokken partijen.
- Duidelijke overzichtskaarten ontbreken helaas. Soms is bij een wél aanwezige kaart niet duidelijk wat er met die kaart bedoeld wordt.
- Landgoedaanduidingen met termen als NSW, monumentaal, rijksmonument zijn willekeurig toegepast en tuinstijlen zijn structureel foutief benoemd.
En zo zou ik jammer genoeg nog wel even door kunnen gaan. Wat er wél in staat is van bedenkelijke kwaliteit en er ontbreekt veel dat er nu juist wel in zou moeten staan.
Wat er wel in te vinden was op het voorblad was de naam van het adviesbureau: Pouderoyen. In mijn beleving is het onmogelijk dat een rapport van dergelijke kwaliteit gedragen zou worden door een gerenommeerd adviesbureau. We besloten Pouderoyen te bellen en hun te vragen wat hun rol is. Uit dit gesprek bleek dat Pouderoyen en de gemeente in een vroeg stadium afscheid van elkaar hebben genomen vanwege een hoogoplopend meningsverschil over de inhoudelijke zorgvuldigheid. MMN heeft het bureau gewezen op het feit dat zij, ondanks het voorgaande, nog prominent als auteur in dit rapport zijn genoemd en hen daarbij ten overvloede gewezen op de inferieure inhoud van het rapport. Het adviesbureau Pouderoyen dankte ons hartelijk en gaat zelfstandig actie naar de gemeente ondernemen. De lezers die bekend zijn met dit onderzoeksveld zullen beamen dat het vermelden van een auteur op deze manier 'not done' is!
Ondertussen ben ik opnieuw begonnen om het rapport van A tot Z zorgvuldig te lezen. Al lezend zijn eerst grove fouten direct met een markeerstift aangemerkt. Het lezen bleek een hele klus te zijn want het rapport bevat veel herhalingen en identieke opsommingen. Kortom het is niet gemakkelijk om te lezen. Wat wel als lichtpuntje duidelijk wordt is dat de intentie van de auteur of auteurs (er staat nergens wie dat zijn) goed is. En dat mag natuurlijk ook gezegd worden! Bij de tweede lezing werd het tijd om verbanden te leggen tussen de onderdelen van het rapport en onze dorpskernen. Dit is altijd lastig en vraagt enorm veel tijd, zeker als er geen bronnen vermeld staan. Als je bijvoorbeeld bij historische waarderingen vermoedt (of wéét) dat er iets fout is, moet je de kritiek namelijk wel aan de hand van bronnen kunnen onderbouwen. Zo raadpleegde ik veelvuldig het Gele Boekje van Maarn en Maarsbergen (MIP), de Nederlandse Gids voor Tuinen en Landschapsarchitectuur, de website van de RCE (monumentenzorg) en bezocht veelvuldig de speciale collecties in Wageningen om mijn kritiek inhoudelijk zorgvuldig te kunnen onderbouwen. En langzaam, heel langzaam ging het rapport tot mijn grote schrik steeds meer de vorm aannemen van een kleurboek door het intensief gebruik van de markeerstift. Van Groenstructuurplan naar kleurboek! Tijd om aan de bel te trekken!
Inmiddels vraagt u zich als lezer af of dit stuk misschien niet wat korter zou kunnen? Was het maar zo simpel…
Naast MMN hebben we te maken met een organisatie als de FGH (Federatie Groene Heuvelrug) en het Groenberaad (een gesprekspartner voor de gemeente waarin vrijwilligers meelezen met de plannen en hierop commentaar geven). MMN is begonnen om onze bevindingen en zorgen structureel te delen met de FGH en de leden van het Groenberaad. Als voorzitter heb ik vanuit MMN het besluit genomen vanaf dit moment geen enkel gesprek meer te voeren zonder dat onze secretaris Han hierbij aanwezig zou zijn. Het werd ons al snel duidelijk dat we met deze kritiek weinig vrienden gaan maken. Maar moeten we dan onze dorpskernen willens en wetens blootstellen aan twintig jaar wanbeheer, gebaseerd op een duidelijk ondermaats beleidsrapport?
Wanbeheer is misschien een te groot woord en ik zal proberen met een paar kleine voorbeelden duidelijk te maken wat voor problemen er te verwachten zijn.
Groenstructuurplan, hoofdstuk 5.5.5, pagina 95, 2e alinea, punt 2:
Historische routes van lokale betekenis waarmee de dorpen Maarn en Maarsbergen met elkaar verbonden zijn zoals de Tuindorpweg.
Pak een willekeurige kaart van de website WatWasWaar en zie wanneer we voor het eerst de Tuindorpweg zien verschijnen. Aan deze weg is werkelijk niets historisch, of het moet wel zéér recent zijn! Net ten noorden aansluitend aan de Tuindorpweg loopt volgens het tracé van de Krönerweg en de Vinkenbuurt een échte historische weg en deze wordt dan niet vermeld. En zo missen we nog wel meer echt 'oude wegen'!
Wat is nu het gevolg van een dergelijke miskleun? Het voorgestelde bomenbeleid voor de gemeente Utrechtse Heuvelrug gaat enkel over het vrijmaken van middelen voor het behouden en versterken van de hoofdstructuur en de historische hoofdstructuur. De overige bomen worden vogelvrij, gaan ze dood dan is er geen herplant vereist. Het bomenrijke beeld van Maarn mogen wij met zijn allen gaan bepalen. Wij moeten bomen in onze tuinen gaan planten en onze gemeente gaat controleren of wij ons dan wel aan de regels houden! Wel komt er een budget voor het behouden en versterken van onze 'historische' Tuindorpweg en hiermee komt er dus geen budget voor het behouden van onze échte historische wegen. Door deze kapitale fout in historische waardestelling zal de echte historische structuur dus komen te vervallen en zal de niet echt historische structuur worden versterkt en als zodanig worden gewaardeerd.
Nu kom ik terug op een eerder punt. Dit rapport gaat straks juridisch door voor waarheid! Bezwaren worden hieraan getoetst en degenen die de zitting over de kapvergunningen inhoudelijk hebben gevolgd zijn hier niet vrolijk van geworden. En nog steeds is dit niet het grootste probleem. Bezwaarschriften kunnen we inhoudelijk zorgvuldig opstellen en hiermee de zaak winnen. Historische wegen blijven wel bestaan, dat loopt niet zo’n vaart, of…
Blz 111, Groenstructuurplan, hoofdstuk 7.1.2, pagina 11:
Koppeling Groenstructuurplan met RO-Beleid.
Doel: Doorwerking van de groenstructuurvisie in bestemmingsplannen, zodat ook juridische borging van de hoofdgroenstructuur wordt bereikt.
De visie op groen als leidend principe hanteren bij RO-plannen voor de (her) ontwikkeling van gebieden.
Maatregelen:
Opname waardevolle elementen en structuren in bestemmingsplannen
Moet ik u de bittere ernst nog verder uitleggen? Heel veel van wat in dit rapport staat is grondstof voor toekomstig ruimtelijk beleid en alles wat daar bij hoort, ook de behandeling van bezwaren hierover.
Ik kom ook simpele fouten tegen. Bijvoorbeeld het waarderen van historische lanen op landgoed Maarsbergen, die er na de verlandschappelijking van ongeveer 150 jaar geleden helemaal niet meer liggen. Waar bemoeit de gemeente zich mee op het terrein van Kasteel Maarsbergen? En als je hier iets over wilt opnemen, wees dan zorgvuldig. Raadpleeg een betrouwbare bron en zie met het schaamrood op de kaken dat het op deze manier helemaal fout gaat. Gaat u even rechtop zitten want hiermee lijkt het allemaal goed te gaan!
Rest ons de weg van zorgvuldigheid. Van het Groenberaad kregen we geen reactie en al evenmin van de FGH. De wethouder delegeert na twee weken en aandringen van onze kant het probleem naar de betrokken ambtenaren.
Er zijn een tweetal gesprekken geweest tussen de gemeente en MMN. In een eerste gesprek hebben we onze op- en aanmerkingen ten aanzien van het opgestelde rapport tegenover de gemeente verduidelijkt en doorgesproken. De gemeente lijkt duidelijk geschrokken, maar is van mening dat het plan niet meer van tafel kan en zij vraagt MMN om een tweede afspraak te maken met de auteurs om op deze manier een kwaliteitsslag voor de kernen Maarn en Maarsbergen te kunnen maken. MMN heeft echter aangegeven dat het gehele rapport van tafel moet en kan dit met steekhoudende argumenten onderbouwen. Op aandringen van de gemeente besluiten we mee te werken aan een tweede gesprek.
In het tweede gesprek met de auteurs is MMN duidelijk geworden dat die niet in staat zijn een goed rapport op te stellen en geen enkel idee hebben van wat de kernwaarden van de dorpskernen zijn. Voornamelijk gericht op Maarn en Maarsbergen, met af en toe een uitstapje naar Driebergen of Amerongen, hebben we ontegenzeggelijke onjuistheden aangetoond en gewezen op het totaal ontbreken van de noodzakelijke bronvermelding in een dergelijke rapport. De auteurs hebben het voorstel gedaan de inhoud van de kernen Maarn en Maarsbergen in overleg met MMN aan te passen. Voor de overige kernen zou de tekst hetzelfde blijven. MMN heeft dit resoluut van de hand gewezen en de auteurs erop gewezen dat zijn willens en wetens een rapport met een onzorgvuldige en onjuiste gemeentelijke visie als algemeen beleid tot 2030 willen deponeren bij de wethouder en de raad. Dit is niet acceptabel. MMN heeft hiermee afscheid genomen van de auteurs, met de toezegging dat deze een schriftelijke reactie zouden geven. Han en ik wisten eigenlijk al beter. In het anderhalf uur durende gesprek hebben de heren geen enkele aantekening gemaakt.
De afgelopen tijd, begin november, is de druk opgevoerd naar FGH, Groenberaad en wethouder Homan. In de bestuursvergadering is de strategie doorgenomen en hebben we gekozen voor een korte, maar harde aanpak. We maken onze kennis openbaar en gaan waarschijnlijk geen vrienden maken. Hierna zitten we binnen een week om de tafel met het Groenberaad en een vertegenwoordiger van de FGH en is de afspraak met wethouder Bert Homan vastgelegd.
Met het uitkomen van deze Modderkoning is er al meer nieuws. Met enige voorzichtigheid kunnen we melden dat de eerste signalen binnen zijn gekomen dat het Groenstructuurplan in de ijskast is gezet. De schriftelijke bevestiging hiervan moet nog volgen.
door: Richard Zweekhorst
