lezing door Sander Wassing

Vroeger waren er geen enorme veestapels die grote aantallen mensenmonden konden vullen. Als een boer in de zeventiende eeuw tien tot vijftien koeien had, gold hij als zeer vermogend en dat waren de uitzonderingen. Voor een stukje vlees op het bord waren onze voorouders aangewezen op eendenbout. Dit werd gevangen in eendenkooien. Het was een vijver of een rechthoekige plas met vaak meerdere zijsloten (vangpijpen) die in een bocht steeds smaller het land inliepen en uitmonden in een vanghokje. Eromheen stond een bos: dat gaf de eenden een bedrieglijk gevoel van rust en veiligheid.

Ook de regio Maarn/Maarsbergen heeft een rijke geschiedenis waar het eendenkooien betreft. Op het Landgoed Huis Maarsbergen lag eeuwenlang een eendenkooi. Het gaat hier om eendenkooi De Kom en om het oudste bewijs dat tot nu toe gevonden is voor eendenkooien in Utrecht.

Grenzend aan het huidige golfterrein tussen Maarsbergen en Maarn lag al in het eerste kwart van de zestiende eeuw een kooi. Ook het Leersumse Veld bleek een bijzonder geschikte omgeving voor eendenkooien.

De eendenkooien die nog bestaan zijn een onderdeel van ons nationale erfgoed. Vanuit ecologisch perspectief zijn ze waardevol en ook voor genealogen is het interessant om onze kennis van kooiker-families te vergroten. Tegelijk is het een mysterieus fenomeen en bij het grote publiek is er weinig over bekend. Wat weten we van de regionale eendenkooien en/of kooikers? Hoe werkte een eendenkooi? Deze vragen lopen als een rode draad door de lezing.