De zaal was goed gevuld en de deelnemers konden genieten van een professioneel en goed gepresenteerd verhaal van Annemarie Luksen – IJtsma, gemeentelijk archeoloog.
Vóór de pauze gaf Annemarie een toelichting op het vakgebied van de archeologie. Hierbij moest het beeld van romantische schatgravers, zoals bijvoorbeeld Indiana Jones, flink worden bijgesteld. Archeologie is een wetenschap waarbij het er om gaat uit de gedane vondsten zo nauwkeurig mogelijk de geschiedenis van mensen en samenlevingen te reconstrueren. En dat betekent in de praktijk vaak het schaven van proefvlakken op zoek naar verkleuringen en het voorzichtig en met eindeloos geduld behandelen van gevonden artefacten met kwastjes, tandenborstels en andere kleine werktuigen.
In Nederland werd in 2007 de Wet op de Archeologische Monumentenzorg aangenomen, gebaseerd op het Europese verdrag van Valletta van 1992. Volgens deze wet moeten archeologische resten zoveel mogelijk in de bodem behouden blijven en is de gemeente verantwoordelijk voor behoud en beheer van dit bodemarchief. Annemarie gaf hierna een aantal voorbeelden van archeologisch onderzoek in de gemeente. Aanleiding voor een dergelijk onderzoek zijn meestal plannen voor de bouw van woningen of nieuwe infrastructuur. Het onderzoek begint aan het bureau, waarbij wordt nagegaan wat er al bekend is van het terrein in kwestie. Als daar voldoende aanleiding voor is, volgt een inventariserend veldonderzoek met boringen en soms ook proefsleuven. Zie de foto, gemaakt bij het Weijersterrein in Maarsbergen. De gemeentelijke archeologische verwachtingskaart is bij dit alles een belangrijk hulpmiddel.
Na de pauze ging Annemarie nader in op de archeologie van Maarn en Maarsbergen. In onze gemeente, ook in de kernen Maarn en Maarbergen, is op archeologisch gebied heel wat te beleven. Zo zijn er 29 beschermde archeologische monumenten en in het landelijke Archeologisch Informatiesysteem (ARCHIS) zijn niet minder dan 787 waarnemingen te vinden. 
Een terrein met zeer een hoge verwachtingswaarde bevindt zich tussen camping de Halm en huis Maarsbergen. Zie het paarse gebied op het getoonde fragment van de archeologische verwachtingskaart met rechts onderaan huis Maarsbergen. Hier zijn een reeks van tien grafheuvels te vinden waarvan er enkele zijn onderzocht. De oudste dateert van ongeveer 2450 vóór Christus. Bij dit onderzoek kwamen artefacten als een Veluwse klokbeker, een polsbeschermer en aardewerk uit latere perioden tevoorschijn. Interessant waren ook fragmenten van metaal die wijzen op een Romeinse connectie. In de omgeving van deze Maarsbergse grafheuvels werden ook een urnenveld en raatakkers aangetroffen. Bij een recent booronderzoek in dit gebied werden 87 fragmenten aardewerk gevonden, gedateerd van circa 3000 voor Christus tot 1050 na Christus. En ook nog vuurstenen afslagen van circa 5000-800 voor Christus. Annemarie concludeerde dat dit gedeelte van de Maarsbergse Eng een enorm lange, misschien wel continue geschiedenis van bijna 5000 jaar heeft, waarvan de meeste facetten nog steeds zichtbaar zijn; een ‘gestapeld landschap’.
Met het beantwoorden van een groot aantal vragen werd deze bijzonder informatieve en door Annemarie prettig en vakkundig gepresenteerde lezing met applaus afgesloten. Wandelen of fietsen over Buurtsteeg en Maarnse Grindweg zal voor de aanwezigen misschien wel nooit meer hetzelfde zijn. Zij weten nu dat dit landschap een lange en interessante geschiedenis heeft en sinds prehistorische tijden getuigt van menselijke aanwezigheid.
door: Gijs van Roekel
